کتاب اصول ومبانی معماری و شهرسازی
نوشته آقایان : مهندس محمد جدیری عباسی و
مهندس کسری رهبری پور
بوسیله انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی بزودی
منتشر خواهد شد.
۱۳۸۸ تیر ۶, شنبه
معماری مصر
از کناره رود نیل تا کشور سودان امروزی را ، سرزمین مصر مینامند . ساکنین مصر در دو منطقه شمالی و جنوبی با دو فرهنگ و رسوم کاملاً متفاوت از یکدیگر می زیستند. در مصر سفلی، شغل مردم چوپانی و مسکن آنها به صورت چادرنشینی بود ولی از مصر علیا مردم به کشاورزی اشتغال داشتند و محل سکونت آنها ثابت بود.
هرودوت ( مورخ یونانی ) درباره ی مصری ها می گوید: (( مصری ها بیشتر از هر قوم دیگری مذهبی ترند)) بطوری که زندگی آنها در مذهب آنها منعکس شده بود.
معماری پادشاهی کهن:
در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح مصر سفلی و مصر علیا توسط فرعونی به نام "نارمر" با هم متحد شدند و اولین سلسله با یک سیاست واحد به وجود آمد. پس از گذشت این دوره به تدریج معماری مقبره ای یا " مصطبه " آغاز می گردد. مصطبه ها معمولاً به شکل سکویی بلند و مستطیل شکل با دیواره هایی پر شیب ، بر روی محوطه ی تدفین می شده اند. محوطه ی تدفین در عمق زیادی در زیرزمین قرار داشت و به وسیله ی هواکش به سکوی بلند متصل می شده است.
اهرام ثلاثه:
در مصر سه هرم به نام های " خئوپس" ، " خفرن" و " مرکرینوس" یا سنکورع وجود دارد. این هرم ها که در حدود 2700 ق.م ساخته شده اند، در جیزه قرار دارند و در سرزمین مصر مظهر پایداری ابدی ، علم پنهانی، رمز و فنون، حکمت ازلی و جادوگری بوده اند. اهرام جیزه نقطه ی اوجی در تکمیل آن شیوه ی معماری به شمار می رود که با ساختن مصطبه ها آغاز گردید.
معماری دوره پادشاهی میانه :
در این روره که از سال 2300 ق.م آغاز گردید، سرزمین مصر در نا آرامی و آشوب به سر می برد. اما زمانی که مصر بار دیگر متحد گشت هنر معماری و پیکره سازی مجدداً رونق گرفت و هنرهای جدیدی پدید آمد.
مهمترین و بارزترین بازمانده های دوره پادشاهی میانه، مقابر متعدد صخره ای در بنی حسن است. مقابر صخره ای در بیشتر موارد جانشین آرامگاه های هرمی متعلق به پادشاهان کهن گردیدند.
معماری پادشاهی جدید:
هنر پادشاهی جدید که از سال 1650 ق.م آغاز گردید، شامل انواع گوناگون شیوه ها و خصوصیات بود. از محافظه کاری خشک و یخ زده گرفته تا نوآوری خیره کننده ، و از عظمت طلبی جسیم و ستم گرانه گرفته تا زینت کاری ظریف و ماهرانه . این دوران هنری را به هیچ وجه نمی توان با انتخاب چند نمونه برجسته از بناهای باقیمانده اش، به طور کلی معرفی کرد.
اشراف و پادشاهان در این دوره از تاریخ مصر، به پیروی از سنت پادشاهی میانه ، مرقدها و اتاقک های تدفین خویش را در دل صخره های غرب نیل می ساختند و راه های ورود به این اتاقک های تدفین را با دقت تمام پنهان و گم می کردند.
" معبد صخره ای رامسس " و " معبد القصر " و همچنین " معبد آمد رع کرنک " از بزرگترین و معروفترین بناهای این دوره می باشند.
معماری بین النهرین
یکی از مراکز تمدن قدیم ُ بین النهرین است ُ که به وسیله رودخانه های دجله و فرات مشروب می گردد. نخستین تمدن شناخته شده این سرزمین را سومریان تشکیل می دادند اما نژادهای مختلف دیگری هم با منشأ و زبان متفادت از جمله بابلیها ، آشوریها ، اکدای ها و ... در این منطقه اقامت داشتند.
تقریباً در اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح ، حادثه ی عظیم در بین النهرین به وقوع پیوست و آن سکون شدن دره های بزرگ رودخانه ها بود . پس از این حادثه بود که نوشتن ، هنر ، معماری ساختمانی و شکل های جدید حکومتی پدیدار گردید .
معماری سومر در خدمت معابد و برعکس آن معماری مصر در خدمت آرامگاه های پادشاهان مصری بوده است . در حقیقت معماری و هنر سومریان را مذهب تأیین می کرد ، به عنوان مثال ، نقشه شهر ، این مرکزیت خدا را در زندگی خود نشان می داد . زیرا معبد خدا هسته ساختمانی با عظمت آن را تشکیل می داد.
این معبد نه فقط کانونی برای این شهر بلکه مرکز فعالیت های اداری و اقتصادی آنان نیز بود. معبد در واقع مرکز قلمرو خدایی بود که در نزد مردم، زمین دار و رمه دار بزرگ و ثروتمند و نگهبان شهر به شمار می رفت.
برجسته ترین بخش مجتمع و در واقع شناخته شده ترین ساختمان در دره بین النهرین معبد بود که زیگورات نامیده می شد. زیگورات در زمان سومریها به معنای کوه بوده است و برخی ، این ساختمان ها را پلکان هایی از آسمان توصیف کرده اند.
زیگورات بنای پله پله ای است که عرض و طول هر طبقه از طبقه ی پایین تر ، کمتر است . از معروف ترین زیگورات ها ، زیگورات اور و زیگورات چغارزنبیل است.
معماری اتروسک
سرزمین توسکان بین فلورانس و رم در ایتالیای امروزی واقع است . تمدن این قوم بین سالهای ۸۰۰ تا ۷۰۰ ق.م شکل گرفت . اتروسک ها طبقه ای از اشراف بودند که بر مردم بومی ایتالیا حکومت می کردند . تمدن اتروسکی آمیزه ای از عناصر فرهنگی خاور میانه ای ، ایتالیایی و یونانی بود . مذهب اتروسک ها ، مبهم ، اسرار آمیز ، سخت و خشن بود .
در تشریفات مذهبی ، قربانی های زیاد و خون معمول بود و بدون تردید انسان ها نیز قربانی می شدند . مردم اتروسک در زمینه های نقاشی ، مجسمه سازی ، فلز کاری و معماری فعال بودند .
طرح عمومی پرستش گاههایشان شباهتی کلی با معابد ساده تر یونان داشت .
معبد آپولون وییی واقع در نزدیکی شمال رم ، یکی از نمونه های ساخته شده ی معابد اتروسکی است . اختلاف عمده بین تمدن اتروسک و تمدن یونان از نظر تحول فضا این است که در معماری یونان تفاوت عمده بین فضای داخل و خارج وجود داشت ولی در معماری اتروسک و همچنین در معماری مصر ، بیشتر فضای بیرون یا سایت مهم بود .
در تشریفات مذهبی ، قربانی های زیاد و خون معمول بود و بدون تردید انسان ها نیز قربانی می شدند . مردم اتروسک در زمینه های نقاشی ، مجسمه سازی ، فلز کاری و معماری فعال بودند .
طرح عمومی پرستش گاههایشان شباهتی کلی با معابد ساده تر یونان داشت .
معبد آپولون وییی واقع در نزدیکی شمال رم ، یکی از نمونه های ساخته شده ی معابد اتروسکی است . اختلاف عمده بین تمدن اتروسک و تمدن یونان از نظر تحول فضا این است که در معماری یونان تفاوت عمده بین فضای داخل و خارج وجود داشت ولی در معماری اتروسک و همچنین در معماری مصر ، بیشتر فضای بیرون یا سایت مهم بود .
معماری یونان (قسمت دوم)
فرهنگ ناحیه ی دریای اژه تا حدودی یک قرن پیش هنوز ناشناخته مانده بود و از وجود آن کسی خبر نداشت. این تمدن هم زمان با تمدن های حوزه ی رودهای بزرگ بین النهرین و مصر به ظهور رسید. واژه ی " اژه ای " بر عموم تمدن هایی که طی هزاره های سوم و دوم ق.م که پیش از پیدایش تمدن خاص یونانی ، در ؟آن پدید آمده اند،اطلاق می شود. تمدن کرت حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد نزدیک جزایر اژه به وجود آمده بود و بر فرهنگ سراسر جزلیر دریای اژه تأثیر گذاشته بود. به همین علت هنر جزیره ی کرت را به نام مینوس پادشاه، هنر مینوسی، و هنر جزایر بین کرت و یونان را هنر سیکلادی نامیده اند.
تمدن مینوسی غنی ترین و شگفت انگیزترین تمدن اژه ای شناخته شده است. ساختمان سازی در کرت نه بر مقابر و معابد تکیه می کرد و نه بر دژها، بلکه به کاخ های ویژه ی پادشاهانش توجه داشت و شهرهای سلطنتی نیز گرداگرد همین کاخ ها ساخته می شدند. " کاخ ملیا " نخستین کاخ شهر کرت محسوب می شود. این بنا پیرامون یک حیاط مستطیل شکل ساخته شده است. حیاط در کرت به عنوان میدان، محل نمایش ها، ورزش ها و ... بوده است . بزرگترین و مشهورترین کاخ مینوسی " کاخ کنسوس " می باشد. در زیر این کاخ ، شبکه ی کارآمدی برای فاضلاب از لوله های سفالی ساخته شده بود.
بعد از سرنگونی تمدن کرت، تمدن میس در حدود سال ۱۴۰۰ ق.م به وجود آمد و این فرهنگ به آهستگی در سرزمین اصلی یونان گسترش یافت و به اوج خود رسید. میسن ها جامعه جنگجو بودند و برعکس کرتیان - که بازرگان بودند و قصرها را برای خوش گذرانی می ساختند- دز را برای دفاع از متجاوزان به سرزمین خود بر پا کردند.
نکته ی حائز اهمیت در معماری میسنی ها، تکامل سیستم تریلیت است. میسنی ها با سبک کردن بار روی تیر و ایجاد روزنه ای مثلثی شکل ، عمل تخلیه بار روی دو ستون را آسانتر نموده و در حقیقت این سیستم پایه فرم سنتوری های یونانی است که علامت مشخصه ی معماری یونان به شمار می رود.
تمدن مینوسی غنی ترین و شگفت انگیزترین تمدن اژه ای شناخته شده است. ساختمان سازی در کرت نه بر مقابر و معابد تکیه می کرد و نه بر دژها، بلکه به کاخ های ویژه ی پادشاهانش توجه داشت و شهرهای سلطنتی نیز گرداگرد همین کاخ ها ساخته می شدند. " کاخ ملیا " نخستین کاخ شهر کرت محسوب می شود. این بنا پیرامون یک حیاط مستطیل شکل ساخته شده است. حیاط در کرت به عنوان میدان، محل نمایش ها، ورزش ها و ... بوده است . بزرگترین و مشهورترین کاخ مینوسی " کاخ کنسوس " می باشد. در زیر این کاخ ، شبکه ی کارآمدی برای فاضلاب از لوله های سفالی ساخته شده بود.
بعد از سرنگونی تمدن کرت، تمدن میس در حدود سال ۱۴۰۰ ق.م به وجود آمد و این فرهنگ به آهستگی در سرزمین اصلی یونان گسترش یافت و به اوج خود رسید. میسن ها جامعه جنگجو بودند و برعکس کرتیان - که بازرگان بودند و قصرها را برای خوش گذرانی می ساختند- دز را برای دفاع از متجاوزان به سرزمین خود بر پا کردند.
نکته ی حائز اهمیت در معماری میسنی ها، تکامل سیستم تریلیت است. میسنی ها با سبک کردن بار روی تیر و ایجاد روزنه ای مثلثی شکل ، عمل تخلیه بار روی دو ستون را آسانتر نموده و در حقیقت این سیستم پایه فرم سنتوری های یونانی است که علامت مشخصه ی معماری یونان به شمار می رود.
معماری یونان
سرزمینی که تمدن و فرهنگ یونان باستان در آن شکل گرفت، از یونان و جزایر یونانی تشکیل شده بود که عبارت بودند از: یونان شمالی ، مرکزی و جنوبی ( پلو پونز) و همچنین جزایری که در سواحل شمالی (تراس) و شرقی (آسیای صغیر) دریای اژه قرار دارند.
فرهنگ مردم یونان بعد از فروپاشی تمدن میسنی ها و مینوی بین سال های ۱۱۰۰ الی ۸۰۰ قبل از میلاد از داخل دو گروه مختلف انسان ها که گروه اول مردمانی متعصب بودند و گروه دوم ملتی بازرگان و سیاستمدار بودند شکل گرفت.
دوران رشد و شکوفایی یونان بین قرن های ششم تا هشتم قبل از میلاد اتفاق افتاد. در جهان بینی اومانیستی یونان آنچه اهمیت داشته ، انسان بوده است و بدین ترتیب انسان مقیاس همه ی چیزها و پدیده های عالم شد.
بازتاب این نوع انسانگرایی در معماری آن دوران نیز ظاهر شد. برخلاف معماری های بین النهرین و مصر این مردمان صرفاً مقابر و قصرهای مجلل و منازل بزرگ را محور کار خود قرار نداده بودند و در معماری شان سعی می کردند به مسائل اجتماعی مانند تالارها و تئاترها و سرسراهای عمومی نیز بپردازند. از فرم هایی که در معماری یونان می توان به آنها اشاره کرد و تکامل شان را در طی قرون مختلف مشاهده نمود، فرم معابد است.
در مقاطع عمودی معابد یونان تنوع کمتری به چشم می خورد و این گونه به نظر می رسد که از آغاز ، دو ایده ی اصلی به نام های نظام دوریک و نظام ایونیک وجود داشته است. البته سبک دیگری به نام کرنتین نیز وجود داشته که جزء سبک ایونیک است. این سبک ها همه ی جنبه های معابد را از جمله شکل، حالت و تناسبات تعیین می کنند.
شیوه ی دوریک که نام خود را از سرزمین مرکزی یونان گرفته است، قدیمی تر و ساده تر از سایر شیوه های یونانی است. آسیای صغیر منسوب بوده و کمتر از شیوه ی دوریک رسمیت دارد. شیوه ی کرنتین در اواخر سده پنجم ق.م ابداع و به کار گرفته شد و به ناحیه ی کرنیت واقع در جنوب شرقی بخش مرکزی یونان منسوب است.
از معروف ترین معابد یونان می توان از " معبد هرا" در " الیمپ " و معبد " آپولو " در شهر " کورنیت " که به شیوه ی دوریک ساخته شده اند و معبد " ارتمیس " در شهر " افسوس " و همچنین معبد " ارختئوم " در " آتن " ایونیک ساخته شده اند ، نام برد و بهترین نمونه کرنتین ساخته شده است، معبد " زئوس " در شهر " آتن " است. با شکوه ترین بنای یونان در عصر کلاسیک که در شهر آتن می باشد، " آکروپلیس" است. این مجموعه شامل بناهای : معبد " پارتنون " دروازه " پروپالایا" ، معبد " ارختئوم " ، معبد " آرمیتس " ، معبد الهه پیروزی " نیکه " ، نگارخانه " کالکوئیکی " ، محل پیکره " آتناپرو ماخوس " ، محل معبد قدیمی آتنا و چند بنای کوچک است.
قربان گاه ، گنج خانه ، تولوس ( معابدی با پلان دایره ) ، تئاتر ، ادئون ( بنایی برای برگزاری مسابقات ادبی ) و آگورا ( میدان عمومی شهر ) از دیگر آثار معماری یونانی می باشند.
فرهنگ مردم یونان بعد از فروپاشی تمدن میسنی ها و مینوی بین سال های ۱۱۰۰ الی ۸۰۰ قبل از میلاد از داخل دو گروه مختلف انسان ها که گروه اول مردمانی متعصب بودند و گروه دوم ملتی بازرگان و سیاستمدار بودند شکل گرفت.
دوران رشد و شکوفایی یونان بین قرن های ششم تا هشتم قبل از میلاد اتفاق افتاد. در جهان بینی اومانیستی یونان آنچه اهمیت داشته ، انسان بوده است و بدین ترتیب انسان مقیاس همه ی چیزها و پدیده های عالم شد.
بازتاب این نوع انسانگرایی در معماری آن دوران نیز ظاهر شد. برخلاف معماری های بین النهرین و مصر این مردمان صرفاً مقابر و قصرهای مجلل و منازل بزرگ را محور کار خود قرار نداده بودند و در معماری شان سعی می کردند به مسائل اجتماعی مانند تالارها و تئاترها و سرسراهای عمومی نیز بپردازند. از فرم هایی که در معماری یونان می توان به آنها اشاره کرد و تکامل شان را در طی قرون مختلف مشاهده نمود، فرم معابد است.
در مقاطع عمودی معابد یونان تنوع کمتری به چشم می خورد و این گونه به نظر می رسد که از آغاز ، دو ایده ی اصلی به نام های نظام دوریک و نظام ایونیک وجود داشته است. البته سبک دیگری به نام کرنتین نیز وجود داشته که جزء سبک ایونیک است. این سبک ها همه ی جنبه های معابد را از جمله شکل، حالت و تناسبات تعیین می کنند.
شیوه ی دوریک که نام خود را از سرزمین مرکزی یونان گرفته است، قدیمی تر و ساده تر از سایر شیوه های یونانی است. آسیای صغیر منسوب بوده و کمتر از شیوه ی دوریک رسمیت دارد. شیوه ی کرنتین در اواخر سده پنجم ق.م ابداع و به کار گرفته شد و به ناحیه ی کرنیت واقع در جنوب شرقی بخش مرکزی یونان منسوب است.
از معروف ترین معابد یونان می توان از " معبد هرا" در " الیمپ " و معبد " آپولو " در شهر " کورنیت " که به شیوه ی دوریک ساخته شده اند و معبد " ارتمیس " در شهر " افسوس " و همچنین معبد " ارختئوم " در " آتن " ایونیک ساخته شده اند ، نام برد و بهترین نمونه کرنتین ساخته شده است، معبد " زئوس " در شهر " آتن " است. با شکوه ترین بنای یونان در عصر کلاسیک که در شهر آتن می باشد، " آکروپلیس" است. این مجموعه شامل بناهای : معبد " پارتنون " دروازه " پروپالایا" ، معبد " ارختئوم " ، معبد " آرمیتس " ، معبد الهه پیروزی " نیکه " ، نگارخانه " کالکوئیکی " ، محل پیکره " آتناپرو ماخوس " ، محل معبد قدیمی آتنا و چند بنای کوچک است.
قربان گاه ، گنج خانه ، تولوس ( معابدی با پلان دایره ) ، تئاتر ، ادئون ( بنایی برای برگزاری مسابقات ادبی ) و آگورا ( میدان عمومی شهر ) از دیگر آثار معماری یونانی می باشند.
۱۳۸۸ تیر ۴, پنجشنبه
معماری گوتیگ
معماری گوتیگ در دوره ای متولد و قدم به عرصه هنر گذاشت که آن دوره را قرون وسطی ( البته اواخر قرون وسطی) و برخی عصر ایمان نامیده اند و از لحاظ زمانی فاصله بین قرن دوازدهم تا اوایل قرن شانزدهم می باشد.
این سبک معماری، یادگار دوره ای است که زندگی اجتماعی مردم دچار تغییر و تحول شده بود، حکام از لحاظ سیاسی قدرت بیشتری یافته و زندگی روستایی جای خود را به زندگی شهری و با اقتصاد مبتنی بر تجارت داده بود، در این دوره هیجانات مذهبی بر تمامی کارهای مردم از شاه تا گدا حکم فرما بود।
مرکز علم نیز در این دوره کلیساها و علوم الهی بودند و علوم دیگر ( اشخاص غیر از روحانیون) در مرتبه نازلتری قرار داشتند، جامعا ای که معماری گوتیک در آن رشد یافت فئودالیسم انسجام یافته بود، جامعه ای بود که توجه خاصی به زنان می نمود و مریم مقدس، بانوی معنوی شوالیه های مذهبی بود।
شکل گیری معماری گوتیک در سه دوره قابل بررسی است :
الف) دوره ی گوتیک آغازین
ب) دوره ی گوتیک پیشرفته
ج) دوره ی گوتیک پسین
معماری گوتیک از فرانسه آغاز شد। در این دوره از طاق های جناغی استفاده شد که نقش مسلح کننده را دارند। نور عنصر بسیار مهمی در طراحی های معماری گوتیک به شمار می رفت। از کلیساهای اولیه گوتیک می توان به کلیسای " نوتردام" پاریس اشاره نمود।معماری گوتیک در میانه ی سده ی سیزدهم به اوج خود رسید।
در همین زمان کلیساهای جامع " رنس" ، " آمین" و " بووه " ، " بورژ" و " شارتر" بنا شدند، در این دوره ارتفاع ساختمان زیاد شد، جزرها باریک و سبک گشتند।استفاده از شیشه های منقوش در طول سطح ساختمان به اوج خود رسید।
در دوران پسین گوتیک از نقش و نگارهای نوک تیز بیشتر استفاده می شد و گوتیک شعله آسا نام گرفت। این روش در اواخر قرن پانزدهم به اوج خود رسید یکی از نمونه های بارز این روش کلیسای " سن مارکو" می باشد।
پیکره تراشی هم که انعکاسی از عقاید و هنر مسیحی بود در این دوره به اوج خود رسید.
معماری صدر مسیحیت
با آزادی کلیسا که اولین بار به وسیله امپراتور گالیریوس در سال ۲۱۱ میلادی برقرار شد و با به رسمیت شناختن دوباره ی آن به وسیله کنستانتین در سال ۳۱۳ میلادی ، مسیحیان جرأت ساختن کلیساهای مختلف کوچک و بزرگ را یافتند .
اکثریت تاریخ هنر نویسان بر این عقیده اند که اولین معماری صدر مسیحیت به " کاتاکوب" ها بر می گردد. پیروان اولیه ی مسیح به دین او ایمان آورده بودند، ولی به دلیل مخالفت امپراتوری روم مجبور بودند به طور مخفیانه در همین فضاها زندگی و عبادت کنند.
کاتاکومب ها محل دفن اجساد مرده های مسیحی نیز بوده اند . بر طبق قوانین رومی مسیحیان اجازه ی تصاحب زمین را نداشتند و به خاطر همین ، اجساد مرده هایشان را در داخل دالان هایی به عرض تقریباً یک تا یک و نیم متر دفن می شدند و در دیوار این دالان ها حفره هایی برای قرار دادن بدن مرده تعبیه کرده بودند و مرده را در حفره می نهادند .
زمانی که دین مسیح رسماً آزاد اعلام شد، این مکان ها دیگر مورد استفاده قرار نگرفتند و تنها محلی مقدس برای بازدید و زیارت مومنان بودند. شروع ساخت اولین کلیساهای صدر مسیحیت تقلیدی از باسیلیکاهای رومی بود .
استفاده از تبش روحی همراه با رنگ ، سنگ های مختلف تزئینی ، نور، مصالح با تزئینات و نقاشی صحنه های مقدس دینی از عناصری هستند که کلیساهای صدر مسیحیت را از باسیلیکاها جدا می کنند .
در کلیساهای صدر مسیحیت عنصر تزئینات از کاتاکومب ها اقتباس گردید و عنصری که از معماری روم وارد کلیسا های صدر مسیحیت شد، فرم باسیلیکا بود . یکی از نخستین و معروفترین بناهای کلیسای مسیحی، کلیسای قدیمی " سنت پیترو" در رم است.
اکثریت تاریخ هنر نویسان بر این عقیده اند که اولین معماری صدر مسیحیت به " کاتاکوب" ها بر می گردد. پیروان اولیه ی مسیح به دین او ایمان آورده بودند، ولی به دلیل مخالفت امپراتوری روم مجبور بودند به طور مخفیانه در همین فضاها زندگی و عبادت کنند.
کاتاکومب ها محل دفن اجساد مرده های مسیحی نیز بوده اند . بر طبق قوانین رومی مسیحیان اجازه ی تصاحب زمین را نداشتند و به خاطر همین ، اجساد مرده هایشان را در داخل دالان هایی به عرض تقریباً یک تا یک و نیم متر دفن می شدند و در دیوار این دالان ها حفره هایی برای قرار دادن بدن مرده تعبیه کرده بودند و مرده را در حفره می نهادند .
زمانی که دین مسیح رسماً آزاد اعلام شد، این مکان ها دیگر مورد استفاده قرار نگرفتند و تنها محلی مقدس برای بازدید و زیارت مومنان بودند. شروع ساخت اولین کلیساهای صدر مسیحیت تقلیدی از باسیلیکاهای رومی بود .
استفاده از تبش روحی همراه با رنگ ، سنگ های مختلف تزئینی ، نور، مصالح با تزئینات و نقاشی صحنه های مقدس دینی از عناصری هستند که کلیساهای صدر مسیحیت را از باسیلیکاها جدا می کنند .
در کلیساهای صدر مسیحیت عنصر تزئینات از کاتاکومب ها اقتباس گردید و عنصری که از معماری روم وارد کلیسا های صدر مسیحیت شد، فرم باسیلیکا بود . یکی از نخستین و معروفترین بناهای کلیسای مسیحی، کلیسای قدیمی " سنت پیترو" در رم است.
معماری بیزانس
پیش از این گفته شده که امپراتور روم ٬ روم را به دو قسمت شرقی وغربی تقسیم کرد (تا اداره ی آن کشور راحتتر شود) ٬ بدین ترتیب امپراتوری روم یا بیزانس شکل گرفت.
فرمانروای آرکادیوس شهر بیزانس ( استانبول کنونی ) یا کنستانتینرپل را به عنوان پایتخت قرار داد ٬ بیزانس شهر بندری مهمی بود که به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کوتاهترین مسیر شرق و غرب زمین بود ٬ اهمیت تجاری خاصی داشت.
هنر معماری در روم شرقی تا قرن ششم میلادی تحت تاثیر مسیحیت آغازین بود و در میان آثار معماری موجود ٬ بیشتر بناها مذهبی هستند . کلیساهای بیزانس از نظر پلان به سه دسته تقسیم میشوند: ۱- پلان باسیکیایی ( پلان محوری ) ۲- پلان مرکزی ۳- ترکیب دو پلان محوری و مرکزی که از این گروه کلیسا ها میتوان به کلیسای ایا صوفیه اشاره کرد.
در دوره بیزانس یکی از هنر های رایج هنر سوزاتیک کاری بوده است اما هنر نقاشی زیاد مطرح نشد چون مغایر با آئین مسیحیت بود. به طور کلی در پدید آمدن هنر بیزانس و شکل گیری آن سه عنصر مهم نقش داشته است: نخست ضرورت اداری ٬ دوم تاثیرات هلنیستی و سوم فرآیند تاثیرگذاری های معاصر از پادشاهی ساسانی در ایران.
از بناهای مهم این دوره می توان کلیسای " سان مارکو " و نیز " ایاصوفیه" در استانبول که نتیجه ی منطقی از ساختار٬ تزئین و عملکرد بیزانس می باشد٬ و نیز کلیسای" سن ویتاله " را بر شمرد .
امپراطوری روم شرقی که هزار سال دوام یافته بود٬ سرانجام بر اثر حمله ی ترکان عثمانی در سال ۱۴۵۲ میلادی سقوط کرد٬ این سقوط از نظر اکثریت مردم پایان دنیا تلقی شد .
فرمانروای آرکادیوس شهر بیزانس ( استانبول کنونی ) یا کنستانتینرپل را به عنوان پایتخت قرار داد ٬ بیزانس شهر بندری مهمی بود که به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کوتاهترین مسیر شرق و غرب زمین بود ٬ اهمیت تجاری خاصی داشت.
هنر معماری در روم شرقی تا قرن ششم میلادی تحت تاثیر مسیحیت آغازین بود و در میان آثار معماری موجود ٬ بیشتر بناها مذهبی هستند . کلیساهای بیزانس از نظر پلان به سه دسته تقسیم میشوند: ۱- پلان باسیکیایی ( پلان محوری ) ۲- پلان مرکزی ۳- ترکیب دو پلان محوری و مرکزی که از این گروه کلیسا ها میتوان به کلیسای ایا صوفیه اشاره کرد.
در دوره بیزانس یکی از هنر های رایج هنر سوزاتیک کاری بوده است اما هنر نقاشی زیاد مطرح نشد چون مغایر با آئین مسیحیت بود. به طور کلی در پدید آمدن هنر بیزانس و شکل گیری آن سه عنصر مهم نقش داشته است: نخست ضرورت اداری ٬ دوم تاثیرات هلنیستی و سوم فرآیند تاثیرگذاری های معاصر از پادشاهی ساسانی در ایران.
از بناهای مهم این دوره می توان کلیسای " سان مارکو " و نیز " ایاصوفیه" در استانبول که نتیجه ی منطقی از ساختار٬ تزئین و عملکرد بیزانس می باشد٬ و نیز کلیسای" سن ویتاله " را بر شمرد .
امپراطوری روم شرقی که هزار سال دوام یافته بود٬ سرانجام بر اثر حمله ی ترکان عثمانی در سال ۱۴۵۲ میلادی سقوط کرد٬ این سقوط از نظر اکثریت مردم پایان دنیا تلقی شد .
۱۳۸۸ تیر ۲, سه‌شنبه
معماری رومانسیک
اوضاع واحوال اجتماعی پیش از قرون وسطی در دوره های یونان و روم موجب شده بود که آثار هنری ٬ بطور کلی هنر معماری به رشد و تداوم و ماندگاری قابل ملاحظه برسد.
این وضعیت تا چند قرن بعد هم در اروپا دوام آورد. اما سرانجام جنگ ها و کشمکش ها پدید آمد تا اینکه در این برهه از زمان ( اواسط قرن دهم تا پایان قرن دوازدهم) هنر و سبک رمانسک( رومی وار) پا به عرصه گذاشت.
رمانسک دوران بزرگ کلیساست. پیش از جنگ های صلیبی دو طبقه اجتماعی در سراسر اروپا از قدرت بسیاری برخوردار بودند. یکی فئودال ها و مالکین بودند و دیگری روحانیون مسیحی.
پس از نخستین جنگ های صلیبی که منجر به تثبیت مقام کلیسا به عنوان رهبر مردم و دیگری برقراری روابط با شرق و آزادی و استقلال شهرها و راه های ارتباطی تجاری با کشورهای شرق زمین٬ این عوامل موجب گردید تا اروپائیان نگرشی تازه به هنر و اندیشه های یونان باستان داشته باشند و تحولات هنری در اروپا پدید آمد و آنرا رمانسک یا رومی وار نامیدند.
عمده ترین ویژگی معماری دوره رمانسک بکارگیری قوس های نیم دایره رومی از سقف٬ همچنین استفاده از جزرهای سنگین بوده است. به طور کلی معماری رمانسکسه چیز را از روم اقتباس کرد: از باسیلیکا فرم خطی را برگرفت٬ از تئاتر طاق قوس قدیزه دار را٬ و از ساختمان های رومی بخصوص معبد پانتئون گنبد و قوس نیم دایره ای را کسب کرد.
گسترش و اعتلای معماری سبک رومانسک در اروپا به طور مشخص در ۴ کشور: فرانسه٬ انگلستان٬ آلمان و اسپانیا قابل بررسی اند. در هر یک از کشورهای فوق معماری رومانسک به شیوه ای گوناگون و متنوع اجرا گردیده است.
از کلیساهای معروف این دوران در فرانسه ٬ کلیساهای" سن مارتین تورس" و " سن سرنن" و در ایتالیا کلیساهای " سن آمبرجد" و " پیزا" و در انگلستان کلیساهای " دورم" را می توان نام برد.
هنر پیکره تراشی وابسته به معماری که متروک شده و از یاد رفته بود٬ در دوران رمانسک مجدداْ رواج یافت. پیکره در این دوره بیشتر برای تعریف بنا بوده است
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)